NGÀNH DƯỢC - CHUYỆN NGHỀ, CHUYỆN ĐỜI...☘️

10/10/2019 00:06

1705

Dòng đời xuôi ngược, thời gian qua nhanh, chẳng mấy chốc đã 5 năm kể từ lần đầu tiên tôi xuất hiện trước công chúng dưới cái mác Trình dược viên (TDV). Phải nói rằng, chính công việc của một TDV mà chúng ta có thể gọi là nghề TDV đã giúp tôi trưởng thành rất nhiều trong cuộc sống đầy bon chen, xô bồ hỗn loạn.

Quay ngược về quá khứ, ngày…tháng…năm…, tôi bồi hồi xúc động nhớ lại mình nước mắt tràn đầy khi nhận được Giấy báo trúng tuyển kỳ thi đại học của Trường đại học Dược Hà Nội. Mặc dù điều này không làm tôi quá ngạc nhiên vì tôi luôn tin tưởng vào kiến thức và khả năng của mình, dẫu vậy tôi vẫn cảm thấy trong người một niềm vui bất tận khôn tả. Gia đình tôi vui, bạn bè chúc mừng tôi và thế là tôi biết rằng từ đây mình bắt đầu một hành trang mới cho một cuộc sống mới xa gia đình, xa những người bạn thuở hàn thuyên. Tôi rất hào hứng với cuộc sống mới này.

Quả thực cuộc sống xa nhà nơi đô thành giá cả đắt đỏ thực sự là một thử thách quá lớn đối với một thằng sinh viên nghèo chân ướt chân ráo lần đầu tiên biết thế nào là thủ đô Hà Nội, thế nào là cổng trường đại học.

Ngày ấy tôi trọ học trong khu ký túc xá (KTX) của trường ĐH Dược Hà Nội cùng với nhiều người bạn khác trong lớp. Quả thực cho đến giờ ký ức trong tôi vẫn tràn đầy những kỷ niệm vui buồn một thuở trốn học đường ấy. Cuộc sống thiếu thốn vô cùng, và cái thiếu thốn nhất chính là…nước sinh hoạt. Mỗi ngày chúng tôi được ban quản lý KTX bơm nước cho 2 lần, một lần vào 6h buổi sáng sớm và một lần nữa vào lúc 5h chiều, vô phúc cho thằng nào đến phiên trực nhật mà không kịp mở vòi nước cho cả phòng thì ngày đó no đòn của cả phòng, bởi vì sau đó chúng tôi chỉ còn giải pháp khả dĩ duy nhất là chịu khó chờ đêm xuống lẻn xuống vòi nước dưới sân KTX mà tắm giặt, nơi ban ngày các bạn sinh viên nữ thường tụ tập giặt quần áo hoặc gội đầu và độc chiếm vòi nước ấy luôn.

Cuộc sống thiếu thốn vậy lại là một điều kiện tốt cho chúng tôi rèn luyện ý chí bản thân. Khu giảng đường KTX lúc nào cũng ngợp bóng sinh viên đang chăm chú ngồi học kể từ lúc mở cửa 6h sáng cho tới tận 23h khuya. Ngày ấy cả xã hội nhìn vào tấm gương hiếu học của sinh viên ngành Y Dược mà thán phục, chả thế mà người ta đồn nhau “Nhất Y nhì Dược” không chỉ vì ngành học đó về sau ra trường dễ xin được việc làm hơn. Suốt 5 năm học ở trường ĐH, lúc nào đầu óc chúng tôi cũng có cảm giác sắp nổ tung bất cứ lúc nào, lượng kiến thức quá nhiều, sáng học lý thuyết tới có khi 12h, 1h chiều đã phải có mặt trên lab làm thí nghiệm chưa kể exam thực hành liên tục, ít nhất 2 lần/môn. Bởi thế khóa tôi học đã có một số bạn học quá tải nên có biểu hiện của bệnh tâm thần và được nhà trường cho phép tạm nghỉ học, có trường hợp không thể tiếp tục được nữa đành bỏ dở học hành hoặc chuyển xuống học trung cấp. Thực trạng ấy không chỉ tới khóa học của tôi mới xuất hiện mà nó được coi như ‘’truyền thống’’ khá lâu đời của trường Dược Hà Nội.

Thấm thoắt đã tới học kỳ 2 của năm thứ 5. Chà! lúc này mới thấy thoải mái về chuyện học hành một chút vì khi ấy chúng tôi chỉ còn đi thực tế và làm đề tài luận văn tốt nghiệp. Đối với một số bạn thì đây là thời điểm chuẩn bị hành trang ra trường và bắt đầu thăm dò thông tin về công việc tương lai của mình. Thực ra lúc ấy ít nhất 70% sinh viên Dược năm cuối chưa có định hướng đúng về công việc sau khi ra trường. Tôi nói không có định hướng đúng bởi vì hỏi ai cũng thấy câu trả lời lưỡng lự và hầu như nhà trường không cung cấp được cho sinh viên một chút thông tin nào về việc làm ngoài việc cho phép mấy công ty Dược dán thông báo tuyển TDV. Tuy nhiên, tại thời điểm đó, mối quan tâm của sinh viên sắp tốt nghiệp như chúng tôi không phải là có tìm được việc hay không mà là nên làm việc ở đâu, cho công ty, bệnh viện nào, vào làm bệnh viện hay công ty, làm về kinh doanh hay sản xuất…

Rồi ngày nhận bằng tốt nghiệp cũng đã tới, hôm ấy, một ngày hạ tuần tháng 7, trời hè oi ả, thằng nào thằng ấy diện bộ quần áo đẹp nhất, thường là áo sơ mi trắng, quần tây màu đen, thắt cravate và đi giày đen.Nhận tấm bằng ĐH từ tay thầy Hiệu trưởng, thằng nào cũng cảm thấy nhẹ nhõm, một chướng ngại vật đã được vượt qua trên đường đời khắc nghiệt.

Đối với riêng tôi, niềm vui còn trọn vẹn hơn bởi trước khi nhận bằng tốt nghiệp, tôi đã tham gia phỏng vấn và sau “cuộc chiến cam go” với chính các bạn học của mình.... Tôi đã chính thức được nhận vào làm vị trí TDV tại một văn phòng đại diện của một hãng Dược phẩm nổi tiếng bậc nhất trên thị trường dược phẩm Việt Nam lúc ấy. Và chỉ 3 ngày sau khi tôi nhận được bằng tốt nghiệp, tôi đã bay vào TP HCM tham dự khóa Training dành cho nhân viên mới của công ty. Khóa Training diễn ra liên tục trong vòng một tháng trời tại nơi xa hoa nhất của vùng đất phương Nam. Lần đầu tiên tôi được cảm nhận thế nào là phòng ngủ khách sạn, ăn tiệc buffet và ngồi uống cà phê trong những tiệm cà phê sang trọng tại quận I, cuối tuần chúng tôi lại cùng nhau ra khu vực đường Đề Thám hay Bùi Viện mua 1 vé Day tour du lịch sông nước miền tây. Lúc ấy, cuộc sống thực là quá sức tưởng tượng trước đây của tôi. Thiên đường dường như đang ngự trị nơi trần gian.

Trong suốt đợt Training, chúng tôi tiếp xúc với biết bao nhiêu kiến thức mới từ medical background, product data bao gồm cả product features and benefits, competitors cho đến selling skills, rồi thì field work…mỗi ngày mới lại tiếp cận với kiến thức mới, đối với một thằng sinh viên vừa tốt nghiệp chân ướt chân ráo bắt đầu chập chững bước vào nghề TDV thì quả thực incredible. Sau một tháng ăn nằm tại Sài Gòn, chúng tôi đã kết thúc khóa Training, chính thức được phân chia địa bàn và bàn giao công việc. Kể từ đây, một cuộc phiêu lưu mới đã bắt đầu.

Tôi bắt đầu vật lộn với địa bàn hoạt động của mình. Ngày ấy thời gian biểu làm việc của tôi là: 8h sáng bắt đầu lên đường xuống địa bàn gọi là field work (bệnh viện hoặc phòng mạch), 10h vào gặp bác sĩ hoặc dược sĩ để giới thiệu sản phẩm của hãng, 11h30-12h về nhà ăn trưa hoặc hẹn đi ăn trưa cùng bác sĩ, 2h chiều tiếp tục đi field tại địa bàn khác, 4h-5h lại hẹn bác sĩ đi nhậu cho tới tận khuya. Tất nhiên ngày ấy các công ty Dược còn hỗ trợ cho nhân viên nhiều, chúng tôi chỉ việc mời bác sĩ đi ăn để lấy quan hệ (một kiểu lobby), hóa đơn mang về công ty thanh toán. Việc mời bác sĩ đi ăn vừa là quyền lợi vừa là trách nhiệm của một TDV thời ấy. Thời gian đầu TDV mới thường “chịu khó’’ đi field để làm quen và tạo mối quan hệ với những đối tác liên quan gồm key doctors, pharmacists có khi là cả accountants, rồi thậm chí nurses và cả những private pharmacies xung quanh bệnh viện nữa. Lúc ấy tài sản quan trọng nhất của tôi là chiếc máy điện thoại. Không phải chiếc máy đắt tiền mà quan trọng là những số điện thoại của đối tác tôi lưu trong đó. Khoảng thời gian 3 tháng đầu là lúc tôi phải làm việc cật lực thực sự để xác định được key doctors group, rồi sau đó tạo được mối quan hệ đối tác thân thiết và bền vững, tất nhiên là không TDV nào có khả năng tạo được mối quan hệ tốt đẹp đối với bất cứ bác sĩ nào, do vậy việc tranh giành key doctors là một cuộc chiến thực sự giữa TDV của các hãng có cùng product lines (Điều này xảy ra đối với hầu hết antibiotics, multivitamins rồi cardiovascular drugs đặc biệt là nhóm thuốc điều trị hypertension). Việc căn thời gian khi nào bác sĩ rảnh tay để vào gặp cũng là một thử thách cho người mới vào nghề.

Tuy nhiên khi đã quen với bác sĩ thì việc gặp gỡ với họ lại cực kỳ đơn giản, có khi là đầu giờ làm việc tranh thủ vào tặng tờ báo, bao thuốc hay chỉ đơn giản chào một câu ‘’ Chào anh, anh khỏe chứ?’’ thực ra đó là một cách nhắc khéo họ nhớ tới sản phẩm của mình. Thậm chí có thể gặp họ ngay cả khi họ đang khám bệnh hoặc hẹn một buổi tối nào đó tới nhà chơi hoặc mời cả gia đình họ ăn tối. Nói chung nếu đã thiết lập được mối quan hệ tốt với doctors thì hiệu quả công việc không gắn nhiều vào field work nữa. Chính điều này đã giúp cho nhiều TDV có thể làm việc cho 2, 3 thậm chí nhiều hơn 3 công ty cùng một lúc. Tất nhiên đi đôi với đó là thu nhập thực của TDV rất cao, thậm chí 20-30 triệu/tháng ở thời điểm đó. Quả là mức thu nhập quá hấp dẫn. Net salary của TDV các hãng nước ngoài thì cao nhưng real income thì có lẽ thua TDV của các công ty TNHH bởi vì high commission. Tuy nhiên có một điều mà ít nhất TDV các hãng có quyền tự hào là được đào tạo rất bài bản và có cảm giác được làm việc trong một môi trường hiện đại, chuyên nghiệp. Như vậy sau một thời gian vất vả, tôi đã thiết lập được một key doctors group cho mình, giúp tôi hoàn thành và vượt mức target mà công ty giao cho. Thời gian rảnh rỗi nhiều, tôi thường xuyên phone cho bạn bè, hầu hết cũng là TDV, hẹn nhau uống cà phê, ăn nhậu hay đơn giản chạy xe dạo phố. Mà quả đúng vậy, thời gian chủ yếu chúng tôi giành cho các quán cà phê, quán nhậu, tối tối thường sớm nhất cũng 9h đêm mới về nhà.

Cuộc sống ban đầu cứ trôi đi trong ‘’bình yên’’ như vậy cho đến lúc tôi chợt nhận ra rằng tôi đang tự đánh mất chính bản sắc của con người mình.

Trước khi quyết định làm TDV, tôi không có nhiều sự lựa chọn về công việc, đơn giản là vì nhà tôi nghèo, mà lúc ấy chỉ có nghề này mới có thể mang tới cho tôi ‘’nhiều’’ tiền ngay được. Đó chính là bi kịch hay hài kịch đối với nhiều tân dược sĩ.
Những buổi uống cà phê, hát karaoke, rồi những cuộc nhậu với đối tác dần dần trở thành quá nhàm chán vì trong đó TDV thường đóng vai trò “kẻ dưới’’ trừ những trường hợp tạo được mối quan hệ đặc biệt thân thiết với đối tác có thể coi nhau như anh em trong một nhà. Và cũng đến lúc trong cuộc sống tôi không còn phải như con thiêu thân lao vào kiếm tiền bằng mọi giá. Nhiều đêm tôi nằm thao thức nghĩ lại quãng thời gian đã qua mình đã làm được những gì, có được như mình expect hay chưa, chợt thấy mình đang dần dần và gần như vô hình đánh mất chính bản thân mình, chính những gì mình đã dày công tạo nên. Những lúc rảnh rỗi ngồi uống cà phê với bạn bè, chúng tôi đều có chung một tâm trạng như vậy. Ngoài đồng tiền lương, chúng tôi còn lại được những gì: những quan hệ hời hợt và bất bình đẳng với bác sĩ, con đường sự nghiệp dậm chân tại chỗ, công việc không ổn định và có nguy cơ chuyển công ty bất cứ lúc nào, kiến thức dày công tu luyện gom góp bao nhiêu năm trời dần dần bị lãng quên và quan trọng là không có dấu hiệu cho một tương lai tốt đẹp về công danh, vật chất hoặc cả hai.

Phải chăng tôi đã đi lầm đường? Không phải vậy. Tôi đã đi đúng đường. Nhưng tôi phải dừng lại, không được bước tiếp nữa vì phía trước đã là vực thẳm. Tôi phải rẽ sang ngả khác hoặc là tôi sẽ bị rơi xuống vực. Và tất nhiên tôi đã chọn giải pháp thứ nhất. Và cũng lúc ấy tôi mới nhận ra rằng tiền bạc không phải là tất cả. Tôi quyết định làm lại từ đầu, muộn còn hơn không, đó là thứ triết lý phương đông mà chúng ta đã thấm nhuần. Cuộc phiêu lưu thứ nhất đã kết thúc. Nó đã giúp tôi thay đổi chính con người mình.

Kể từ lúc ấy, cuộc đời tôi đã rẽ sang ngả khác, có thể đó là một cuộc phiêu lưu mới và cũng có thể là cuộc phiêu lưu cuối cùng. Nhưng quan trọng tôi đã thấy con đường phía trước mở rộng mặc dù có thể sẽ nhiều chông gai hơn, tôi tin con đường này bởi tôi đã rút ra được nhiều bài học thực tiễn. Và bây giờ tôi đang sát cánh cùng các bạn trong cuộc phiêu lưu mới này.

Nhìn lại bạn bè cùng làm TDV, một số ít đã chuyển hướng sang their own business hoặc chuyển sang công việc khác, một số còn trụ lại với nghề TDV, họ đã chán ngấy nghề TDV nhưng có lẽ do họ xuất phát muộn nên giờ này không thể tách rời nghề TDV được nữa, họ đành cam chịu bởi cơ hội đã lỡ.

Tôi kể câu truyện trên đây không nhằm chê trách ai hay chê trách cái nghề TDV vì ‘’nghề nào cũng cao quý’’ cả. Tôi chỉ muốn chia sẻ kinh nghiệm cuốc sống với các bạn và muốn nhắn nhủ tới những dược sĩ, bác sĩ, kỹ sư, cử nhân tương lai hãy chuẩn bị kỹ cho mình hành trang vào đời ngay sau khi tốt nghiệp, hãy xác định kỹ nghề nghiệp tương lai bằng cách chủ động tìm hiểu và nắm bắt thông tin, có thể con đường các bạn đi sẽ gồm nhiều chặng đường, nhưng quan trọng các bạn phải xác định đó là những chặng đường nào, kéo dài bao lâu và đã là chặng cuối hay chưa. Tương lai của các bạn có bright hay không hoàn toàn phụ thuộc vào bản lĩnh của các bạn.

(Trích từ Multi-lateral thinkings)

Câu chuyện mang tính chủ quan của tác giả, rất mong muốn được chia sẻ̉ ý kiến với tất cả các bạn.