Doanh nghiệp ngoại "mê mẩn" thị trường dược phẩm Việt Nam

Mới đây nhất, khi STADA Service Holding B.V, công ty con của hãng dược STADA Arzneimittel AG (Đức) và những người liên quan đã sở hữu xấp xỉ 80% vốn tại Công ty cổ phần Pymepharco. STADA Service Holding B.V cũng mong muốn nâng tỷ lệ sở hữu lên 100% mà không cần chào mua công khai. Về phía Pymepharco cũng đã chuẩn bị cho việc thâu tóm toàn bộ, khi từ cuối năm 2018 đã nới room khối ngoại từ 49% lên tối đa. Thương vụ này khiến cho nhiều người nhìn lại thị trường dược phẩm.

Liên tiếp các thương vụ

Vài năm trở lại đây, nhiều doanh nghiệp ngoại từ châu Âu, châu Á liên tục tìm cách mua và chi phối doanh nghiệp dược của Việt Nam. Pymepharco, Domesco, Dược Hậu Giang, Dược Hà Tây... đều là những cái tên được săn đón trong suốt thời gian qua.

Năm 2016, Taisho Pharmaceutical, hãng dược có trụ sở tại Tokyo, Nhật Bản đã trở thành cổ đông lớn của Công ty cổ phần Dược Hậu Giang với sở hữu 24,5%. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho phép nới room ngoại lên 100% đã mở ra cơ hội để đối tác nước ngoài không ngừng tăng tỷ lệ sở hữu. Đến năm ngoái, Taisho chính thức chi phối công ty dược phẩm lớn nhất khu vực Đồng bằng sông Cửu Long với trên 51% vốn.

Sau đó 1 năm, tập đoàn dược phẩm CFR International SPA chuyển nhượng toàn bộ 51,69% vốn tại Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Y tế Domesco sau 6 năm nắm giữ cho Abbott Laboratories (Chile) Holdco SPA. Giá trị chuyển nhượng khi đó ước tính khoảng 2.300 tỉ đồng. Thực chất giao dịch này là giữa các công ty thành viên bởi từ năm 2014, Abbott đã nắm quyền sở hữu CFR International SPA thông qua một thương vụ mua bán sáp nhập.

Đến giữa tháng 9 vừa qua, Công ty cổ phần Dược Hà Tây cũng thông qua phương án phát hành thêm 5,28 triệu cổ phiếu, tương ứng 20% vốn cho ASKA Pharmaceutical Co., Ltd. Theo kế hoạch ban đầu, đối tác sẽ trả 70.000 đồng cho mỗi cổ phiếu, tương ứng số tiền đầu tư khoảng 370 tỉ đồng và sau đó mua thêm 4,9% vốn từ cổ đông hiện hữu.

Stada Service Holding B.V và những người liên quan cách đây một tháng được đại hội đồng cổ đông Công ty cổ phần Pymepharco (PME) cho phép nâng tỷ lệ sở hữu lên tối đa 100% mà không cần chào mua công khai. Ngay tuần trước, cổ đông này mua 4,5 triệu cổ phiếu, tương ứng 380 tỉ đồng để tăng tỷ lệ sở hữu lên xấp xỉ 76%. Măc dù sau thương vụ không thấy thay đổi nhiều nhưng thực tế, đối tác ngoại đang tham gia sâu hơn trong làn sóng thâu tóm này.

Theo nhiều Chuyên gia chia sẻ, phương án các doanh nghiệp ngoại đầu tư vào doanh nghiệp nội địa giúp họ nâng cao tiêu chuẩn sản xuất là cách khôn ngoan để các hãng dược ngoại mở rộng thị phần tại Việt Nam, thay vì xây dựng nhà máy và tiếp cận khách hàng từ bước đầu.

Doanh nghiệp nội cũng "mê" đối tác ngoại

Mô hình hợp tác chiến lược hầu hết đều được các doanh nghiệp ngoại lựa chọn để nhanh chóng tiếp cận thị trường. Domesco cũng như vậy, CFR International SPA nắm 44,69% vốn lúc mới tham gia và là đối tác chiến lược đầu tiên.

Hãng dược số một Chile nhiều năm liền giúp Domesco nghiên cứu sản phẩm, chuyên giao công nghệ sản xuất, tư vấn kinh doanh và quản lý chuỗi cung ứng. Đến khi doanh nghiệp được nới room ngoại, CFR International SPA mới mua thêm để nắm quyền chi phối và bàn giao cho công ty mẹ trước khi tự giải thể.

Domesco trước lúc bắt tay với CFR International SPA đã có 3,59% thị phần dược phẩm sản xuất trong nước và doanh thu, lợi nhuận, sản lượng đều tăng trưởng hai chữ số. Tương tự, Dược Hậu Giang trước khi hợp tác với Taisho cũng ghi nhận doanh thu xấp xỉ 3.800 tỉ đồng một năm và thị phần xếp thứ 4, chỉ sau ba công ty dược phẩm đa quốc gia là Sanofi, GSK, AstraZeneca. Khi đó, Taisho cũng quyết tâm tấn công những thị trường có mức chi tiêu cho dược phẩm thấp để bù đắp các mảng kinh doanh chủ lực đang có dấu hiệu bão hòa.

Ngành dược sẽ tăng trưởng tiếp tục ở mức hai con số trong giai đoạn 2020-2025 và đạt mức 7,7 tỉ USD vào năm sau, theo số liệu của Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam. Nhu cầu và mức độ chi trả cho việc chăm sóc sức khỏe của người dân cũng ngày càng lớn, trong khi mỗi năm nước ta vẫn phải nhập khẩu một lượng lớn thuốc do nguồn cung sản xuất không đáp ứng đủ. Năm ngoái con số này khoảng 3 tỉ USD và dự kiến năm nay tăng lên 4,35 tỉ USD.

Theo bà Lý Thị Hiền, Trưởng phòng Phân tích Công ty TNHH Chứng khoán Yuanta Việt Nam, chia sẻ dược phẩm là một lĩnh vực đặc thù, mất rất nhiều thời gian để xây dựng tên tuổi và chiếm lĩnh thị phần. Trong khi đó, phần đông doanh nghiệp dược phẩm nội địa chỉ sản xuất thuốc ở dạng generic vì trình độ bào chế còn hạn chế và không giàu tiềm lực để đầu tư chi phí lớn cho nghiên cứu và phát triển các loại thuốc mới.

Cũng theo bà Hiền, tận dụng lợi thế sẵn có của doanh nghiệp để kết hợp với thành tựu khoa học, công thức thuốc độc quyền của các công ty lớn trên thế giới là xu hướng tất yếu của ngành dược Việt Nam".