7 SAI LẦM KHIẾN BẠN HỌC TIẾNG ANH MÃI KHÔNG GIỎI VÀ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC

Tuy nhiên trên phương diện là một người học Tiếng Anh, sử dụng Tiếng Anh thành thạo, và sống ở Mỹ lâu năm thì mình nghĩ một người giỏi Tiếng Anh là một người phải sử dụng được Tiếng Anh lưu loát và linh hoạt trong nhiều tình huống khác nhau—từ cuộc sống hằng ngày đến học tập và công việc. Sau đây mình sẽ chia sẻ cho các bạn 7 sai lầm hay gặp khiến quá trình học Tiếng Anh không được hiệu quả như mong đợi.

1. Sai lầm đầu tiên là học dồn từ vựng mà không sử dụng. Mình đã từng mua bộ thẻ học từ vựng (flashcard) dày cộm hơn nghìn từ của từ điển Oxford về học và đặt mục tiêu mỗi ngày phải học được ít nhất là 5 từ. Rồi mỗi lần đi đâu thấy các loại sách dạy từ vựng tiếng Anh mình cũng ham và mua về học. Tuy bỏ ra rất nhiều công sức nhưng hiệu quả mình thu về không được là bao nhiêu, và rồi còn đâm ra chán ghét việc học từ vựng. Mình thấy rằng việc học nhồi nhét như vậy rất ngột thở và hầu hết từ vựng chỉ được lưu vào bộ nhớ ngắn hạn (short term memory). Một số từ khác tuy được lưu vào bộ nhớ dài hạn (long term memory) nhưng theo ngày tháng cũng mai một do ít sử dụng. Hơn thế nữa, khi gặp tình huống cần sử dụng thì lại bị lúng túng và sử dụng sai. Thế nên quan trọng nhất không phải là học được bao nhiêu từ mà là có thể sử dụng tự nhiên và chính xác bao nhiêu từ. Khái niệm này được gọi là Active Vocabulary.

2. Sai lầm thứ hai là học Tiếng Anh chỉ để đối phó, để qua môn, hay để cho một mục đích ngắn hạn nào đó. Lúc còn ở Việt Nam, mình được học Tiếng Anh từ lớp 3 đến lớp 8. Điểm số lúc nào cũng cao, nhưng đến khi qua Mỹ mình lại không giao tiếp được. Cũng tương tự như thế, hồi học đại học, mình có học thêm Tiếng Tây Ban Nha trong suốt 2 năm. Tuy mình đạt thành tích tốt trong lớp, nhưng mình lại vẫn không thể giao tiếp được khi đi tình nguyện tại nước Cộng Hoà Dominican (một nước nói tiếng Tây Ban Nha). Từ đó mình đã nhận thấy rằng ngoại ngữ gắn liền với cuộc sống và chúng ta cần xác định phải gắn bó với nó lâu dài và để nó trở thành một phần cuộc sống của chúng ta. Nếu chỉ học cho có, học để cho biết, học theo phong trào thì dù có lẽ chúng ta đạt được những mục tiêu ngắn hạn đặt ra, nhưng khó có thể giỏi lâu dài được.

3. Sai lầm thứ ba đó là chưa thực sự cảm nhận tầm quan trọng, ý nghĩa, và mục đích của việc học Tiếng Anh trong cuộc sống của riêng bạn. Thật ra mà nói, lúc mình ở VN, khi được ba mẹ cho đi học Tiếng Anh, mình chỉ có khái niệm mơ hồ rằng Tiếng Anh là rất quan trọng, nhưng vì những lý do rất chung chung và hầu hết là do người khác đặt ra và nói với mình— “Tiếng Anh là ngôn ngữ quốc tế, được sử dụng nhiều nhất trên thế giới, thế nên muốn có tương lai, muốn có công việc tốt thì phải học Tiếng Anh,” Rồi sau này lúc gia đình chuẩn bị đi Mỹ thì thêm lý do nữa là “bên Mỹ mọi người đều sử dụng tiếng Anh nên phải biết Tiếng Anh.” Những lý do này, tuy rất chính đáng và có lý, nhưng Tiếng Anh lúc đó thực sự chưa có nhiều ý nghĩa đối với mình. Mãi đến lúc mình cùng mẹ và em gái lần mò tìm đường đi trên sân bay Chicago tại Mỹ, hỏi đường cũng chỉ biết chỉ chỏ, đưa giấy tờ ra, và nói vài chữ kiểu tiếng bồi thì mình mới cảm nhận Tiếng Anh quan trọng đối với mình đến nhường nào. Hôm trước lúc trò chuyện với một bạn bác sĩ ở Việt Nam, bạn ấy đã chia sẻ với mình rằng, “Em biết là học Tiếng Anh rất quan trọng, nhưng trước giờ em thực sự không biết cụ thể là em muốn học Tiếng Anh để làm gì. Tuy nhiên, sau khi tham gia khoá huấn luyện của chị thì em đã biết được mục tiêu học Tiếng Anh của mình. Em muốn mang kiến thức Y Học Cổ Truyền chia sẻ với mọi người trên thế giới và Tiếng Anh sẽ giúp em làm điều đó.” Quả thật như thế, để làm thành công một việc gì thì chúng ta cần biết rõ LÝ DO làm việc đó. Đó là sẽ nguồn động lực dồi dào và bền vững giúp chúng ta vượt qua những lúc chán nản và thiếu động lực. Còn các bạn thì sao, Tiếng Anh có ý nghĩa gì với bạn?

4. Sai lầm thứ tư là học từng kỹ năng riêng lẻ. Lúc mới qua Mỹ, 2 kỹ năng kém nhất của mình là Nghe và Nói, và cũng không ngạc nhiên vì đây cũng là hai kỹ năng mình học và luyện tập ít nhất lúc ở Việt Nam. Mình đã nhận ra rằng học Tiếng Anh cũng như lái xe đạp—để có thể vi vu chạy xe đạp trên đường thì chúng ta cần phải kết hợp kỹ năng đạp và giữ thăng bằng. Tương tự như vậy, sử dụng tiếng Anh thành thạo đòi hỏi sự phối hợp của các kỹ năng—nghe, nói, đọc, viết. Vì thế chúng ta cần học đều tất cả các kỹ năng. Như vậy, các kỹ năng sẽ có thể phát triển cùng lúc và bổ trợ cho nhau. Mình có một bệnh nhân bị khiếm thính từ nhỏ. Anh ấy dù không có vấn đề gì về cổ họng hay thanh quản nhưng không thể nói được. Nguyên nhân là vì không nghe được thì không thể bắt chước âm thanh chính xác được. Cũng vì vậy mà khi chúng ta học Tiếng Anh thì NGHE phải đi đôi với NÓI, và ĐỌC với VIẾT. Chúng ta không thể tách rời chúng được.

5. Sai lầm thứ năm là không tìm thấy niềm vui khi học. Nếu bạn cảm thấy việc học ngoại ngữ như một cực hình thì đó là dấu hiệu bạn cần thay đổi cách học. Vì nếu tiếp tục học theo phương pháp hiện tại, thì sẽ chỉ lãng phí thời gian, công sức, và tiền bạc. Thay vào đó, hãy tự đánh giá xem bản thân thích hợp học theo phong cách nào và tự tạo niềm vui khi học thông qua các trò chơi hay các hoạt động kết hợp với sở thích vốn có của bản thân. Nếu bạn thích xem phim hay nghe nhạc, thì hãy kết hợp xem phim Mỹ hay nghe nhạc Tiếng Anh. Nếu bạn thích nấu ăn làm bánh thì hãy xem video dạy nấu ăn hay đọc công thức bằng tiếng Anh, v.v. Nếu bạn thích đọc tin tức, thời sự thì hãy đọc hoặc xem tin tức thế giới. Ngày nay YouTube, mạng xã hội, và các trang báo điện tử rất thông dụng. Chúng là công cụ hữu ích giúp chúng ta tiếp xúc với Tiếng Anh qua nhiều hình thức với nhiều chủ đề khác nhau.

6. Sai lầm thứ sáu là tâm lý sợ sai. Lúc mới qua Mỹ, mình rất sợ khi phải giao tiếp bằng Anh. Mình sợ người khác không hiểu mình, sợ người khác đánh giá phát âm và chất giọng của mình, và sợ làm trò cười cho thiên hạ. Lúc viết văn thì mình thường xuyên bị tắt nghẽn ý tưởng vì lúc nào cũng muốn dùng từ vựng thật chuẩn, thật hay. Nhưng mình đã nhận ra rằng ngôn ngữ là kỹ năng, mà đã là kỹ năng thì phải luyện tập mới giỏi được. Nếu sợ sai và né tránh luyện tập thì sẽ mãi mãi không khá lên được.

7. Sai lầm thứ bảy cũng là sai lầm cốt lõi chính là đặt nặng việc phải dịch sang tiếng Việt khi học. Hãy tưởng tượng bạn đang nói chuyện với ai đó bằng Tiếng Anh. Người đó nói, bạn dịch sang Tiếng Việt, rồi bạn nghĩ ra cách trả lời bằng Tiếng Việt, rồi dịch sang Tiếng Anh, và cuối cùng trả lời bằng Tiếng Anh. Bạn đang duy trì hai luồng suy nghĩ song song và liên tục nhảy từ luồng này sang luồng kia. Quá trình này tốn rất nhiều thời gian và công sức nhưng lại không hiệu quả. Nó khiến cho luồng suy nghĩ của bạn bị gián đoạn và sự phản xạ của bạn bị chậm lại trong khi giao tiếp. Tệ hơn nữa, trong dịch từ Tiếng Việt sang Tiếng Anh thì bạn dễ mắc lỗi hành văn thiếu tự nhiên. Ngôn ngữ bắt nguồn từ lịch sử và văn hoá. Vì thế, cách suy nghĩ, cấu trúc hành văn, và lối diễn đạt trong Tiếng Việt chắc hẳn sẽ có nhiều điểm khác với Tiếng Anh. Lấy các câu thành ngữ chúng ta thường học làm ví dụ—những câu này khi mình dịch ra Tiếng Việt cho các bạn hiểu, mình cũng tìm các khái niệm gần nghĩa nhất để dịch nôm na lại. Nhưng đó cũng chỉ là tương đối, vì căn bản dịch chỉ là tìm khái niệm đối xứng sát nghĩa nhất có thể mà thôi. Chính vì vậy, các bạn hãy tập thói quen Suy Nghĩ bằng Tiếng Anh ngay từ bây giờ. Có như thế mới sử dụng Tiếng Anh thành thạo và tự nhiên được.

Trên đây là 7 sai lầm hay gặp khi học Tiếng Anh. Bản thân mình đã từng trải qua 7/7 và còn nhiều sai lầm khác nữa. Bạn đã trải qua bao nhiêu trong số những sai lầm này?

Dr. Christina Nguyễn