10 THUỐC CÓ NGUY CƠ CAO GÂY TỬ VONG KHI DÙNG QUÁ LIỀU

Mặc dù opioid oxycodone là loại thuốc được trích dẫn nhiều nhất trong hồ sơ tử vong do dùng quá liều vào năm 2011, nhưng heroin lại chiếm vị trí đầu tiên từ năm 2012 đến 2015.

Câu chuyện xung quanh fentanyl có thể còn rắc rối hơn nữa. Tỷ lệ tử vong do quá liều liên quan đến fentanyl hoặc dẫn chất của nó đã tăng gấp đôi qua mỗi năm từ 2013 đến 2016, và cuối cùng nó trở thành loại thuốc được nhắc đến nhiều nhất. Trong năm 2016, 29% các trường hợp tử vong do quá liều đều liên quan đến fentanyl (n = 18.335).

Ngoài ra, các thuốc chứa cocaine là loại thuốc đứng thứ hai hoặc thứ ba gây tử vong do quá liều được ghi nhận trong toàn bộ thời gian nghiên cứu.

Danh sách 10 loại thuốc được nhắc đến nhiều nhất theo Trung tâm phòng chống dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cũng bao gồm các opioid methadone, morphine và hydrocodone; các alosrazolam và diazepam; methamphetamine.

Trong tất cả 10 loại thuốc, chỉ có methadone có liên quan đến tỷ lệ tử vong do quá liều có tỉ lệ giảm dần từ năm 2011 đến 2016.

"Dù thứ hạng của các thuốc thay đổi từ năm này sang năm khác, nhưng 10 loại thuốc hàng đầu dẫn đến tử vong do dùng quá liều vẫn không thay đổi trong suốt 6 năm qua", số liệu được ghi nhận bởi các nhà nghiên cứu, dẫn đầu là Holly Hedegaard, thuộc Trung tâm thống kê y tế quốc gia Hoa Kỳ

Họ viết: "Báo cáo này chỉ ra các loại thuốc đặc biệt thường được sử dụng có thể gây ra tử vong nếu dùng quá liều và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc báo cáo đầy đủ và chính xác các trường hợp tử vong"

HỒI CHUÔNG CẢNH BÁO SỰ GIA TĂNG TỈ LỆ TỬ VONG DO QUÁ LIỀU

Một báo cáo của Trung tâm thống kê y tế quốc gia (NCHS) được công bố vào năm ngoái cho thấy tỷ lệ tử vong do dùng thuốc quá liều ở Mỹ đã tăng đáng kể từ năm 1999 (6,1 trên 100.000 dân) đến năm 2016 (19,8 trên 100.000).

Lưu ý từ các nhà điều tra cho biết, mặc dù một số nghiên cứu trước đây về quá liều thuốc sử dụng thông tin từ Hệ thống thống kê sinh – tử quốc gia (NVSS-M), nhưng các dữ liệu này được mã hóa bằng hệ thống Phân loại quốc tế về bệnh tật lần thứ mười (ICD-10); và các mã ICD-10 này tập trung vào các nhóm thuốc hơn là các loại thuốc riêng lẻ.

Để trả lời cho vấn đề này, NCHS và Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã hợp tác phát triển các phương pháp cho phép tìm kiếm các ca tử vong được ghi nhận để xác định các loại thuốc cụ thể và các chất khác nhau có nguy cơ gây tử vong nếu dùng quá liều và tìm kiếm các thuật ngữ theo ngữ cảnh để xác định sự liên quan của thuốc hoặc chế phẩm đến cái chết.

Họ định nghĩa "literal text" là thông tin bằng văn bản từ người chứng nhận y tế về nguyên nhân hoặc hoàn cảnh liên quan đến cái chết.

Đối với báo cáo hiện tại, họ đã kiểm tra dữ liệu NVSS-M từ năm 2011 đến năm 2016. Những dữ liệu này được liên kết với các file điện tử lưu trữ thông tin giấy chứng tử.

Ngoài 10 loại thuốc hàng đầu liên quan đến tử vong do quá liều, các loại thuốc giữ thứ hạng 11 đến 15 trong suốt 6 năm nghiên cứu bao gồm diphenhydramine, acetaminophen, citalopram, carisoprodol, oxymorphone, tramadol, amitriptyline, clonaz.

TỈ LỆ TỬ VONG DO HEROIN TĂNG GẤP 3 LẦN

Số ca tử vong liên quan đến sử dụng quá liều heroin đã tăng gấp ba lần từ 4571 ca năm 2011 lên 15.961 ca trong năm 2016. Điều này khiến nó trở thành loại thuốc được nhắc đến nhiều thứ hai trong năm 2016, sau fentanyl.

Đối với cocaine, số ca tử vong đã tăng từ 5892 trong năm 2014 lên 11.316 trong năm 2016, đứng thứ 3 trong năm.

Thuốc được xếp thứ tư trong năm 2016 là methamphetamine với 6762 ca, và 1887 ca vào năm 2011.

Các nhà điều tra viết "Một phân tích về xu hướng cho thấy, đối với một số loại thuốc, tỷ lệ tử vong do dùng thuốc quá liều điều chỉnh theo tuổi tăng đáng kể trong một khoảng thời gian ngắn".

Heroin, cocaine và methamphetamine đều có xu hướng gia tăng đáng kể về tỷ lệ tử vong do dùng thuốc quá liều trong giai đoạn 2011-2016 (con số lần lượt là 1,5 so với 5,1 trên 100.000 dân; 1,6 so với 3,6 trên 100.000 dân; và 0,6 so với 2,1 trên 100.000 dân, với P<0,05).

Fentanyl cho thấy xu hướng tăng đáng kể giữa năm 2013 và 2016 (0,6 so với 5,9 trên 100.000 dân; P <0,05).

Chỉ có methadone là thuốc duy nhất có tỉ lệ giảm, có 4545 trường hợp liên quan đến tử vong do quá liều trong năm 2011 so với 3493 trường hợp tử vong trong năm 2016 (1,4 so với 1,1 trên 100.000 dân). Tuy nhiên, đây là loại thuốc được nhắc đến nhiều thứ tám trong năm 2016.

Theo như báo cáo của các nhà nghiên cứu: Đối với 10 loại thuốc đứng đầu năm 2016 thì tỷ lệ tử vong liên quan đến cả thuốc giới thiệu và ít nhất một loại thuốc kết hợp khác dao động từ 50% đối với methamphetamine đến 96% đối với alprazolam hoặc diazepam.

Cuối cùng, các loại thuốc thường được ghi nhận nhất trong các trường hợp tử vong do quá liều không chủ ý trong năm 2016 là fentanyl, heroin và cocaine. Các loại thuốc thường được nhắc đến nhất liên quan đến tự tử do dùng quá liều là oxycodone, diphenhydramine, hydrocodone và alprazolam.

DS Nguyễn Mạnh Hùng

Dữ liệu được công khai trên trang trực tuyến trong số ra ngày 12 tháng 12 của

National Vital Statistics Reports.

Nguồn: https://www.medscape.com/viewarticle/906434